Tembang Dolanan

 Tembang dolanan yaiku jinis tembang reripta gagrak anyar sing ora nganggo paugeran gatra, guru lagu, guru wilangan, lan dhong dhing. Tembang dolanan iku jinis tembang sing prasaja, biasa ditembangaké déning bocah-bocah cilik utamané ing padésan, sinambi dolanan bebarengan karo kanca-kancané lan bisa dibarengi wiramaning gendhing. Lumantar lagu dolanan, bocah-bocah dikenalaké bab sato kéwan, sato iwèn, thethukulan, tetanduran, bebrayan, lingkungan alam, lan sapanunggalané. Kadhangkala tembang dolanan uga ditembangaké déning waranggana jroning swasana tinamtu ing pagelaran wayang kulit. Tembang dolanan uga kalebu tradisi lan salahsatunggaling warisan budaya sing adi luhung pantes diuri-uri lan dilestarekake. Yen diteliti kanti permati, tembang dolanan akeh tegese lan ngandhut pitutur luhur ing saben ukarane.  

Iki kaca kanggo ngumpulake syair tembang dolanan utawa tembang sing kerep diunekke bocah-bocah.

• Cublak-cublak Suweng
• Gajah Gajah
• Gambang Suling
• Gundhul Pacul
• Jamuran
• Jaranan
• Kidang Talun
• Kupu Kuwi
• Lir Ilir
• Menthok Menthok
• Padhang Bulan
• Pitik Tukung
• Suwe Ora Jamu
• Numpak Prau Layar

Cublak-cublak Suweng iku sawijining tembang dolanan, sing biasa ditembangaké déning bocah-bocah cilik sinambi dolanan bebarengan kanca-kancané. Surasa tembang Gajah gajah kaya tinulis ing ngisor iki:

Cublak-cublak suweng

Suwenge ting gelèntèr

Mambu ketundhung gudèl

Pak empong lera-léré

Sapa ngguyu ndelikkaké

Sir sir pong dhelé gosong

Sir sir pong dhelé gosong

Gajah-gajah kuwi salah sawijining tembang dolanan sing kerep ditembangaké déning bocah-bocah cilik sinambi dolanan. Surasa tembang Gajah gajah kaya tinulis ing ngisor iki:

Gajah, gajah, mréné tak kandhani jah

mripat koyo laron, siung loro, kuping gedhé

kathik nganggo tlalé

buntut cilik, tansah kopat kapit

sikil koyo bumbung

mung mlakumu mégal mègol

Gundhul Pacul awujudaké tembang bocah-bocah kang populèr ing Jawa Tengah. Tembang iki kalebu tembang lelucon. Surasané tembang kasebut, koyo kang tinulis ing ngisor iki:

Gundhul gundhul pacul cul, gembèlengan

nyunggi nyunggi wakul kul, gembèlengan

wakul ngglimpang, segané dadi sak ratan

wakul ngglimpang, segané dadi sak ratan

Gambang Suling

Gambang suling, ngumandhang swarané

thulat thulit, kepénak uniné

uuuuniné mung

nreyuhaké ba-

reng lan kentrung ke-

tipung suling, sigrak kendhangane

Menthog-menthog

Menthok, menthok, tak kandhani

mung rupamu, angisin-isini

mbok yo ojo ngetok, ono kandhang waé

enak-enak ngorok, ora nyambut gawé

menthok, menthok ... mung lakukumu megal megol gawé guyu

Jaranan

jaranan

jaranan

jarane jaran teji

sing numpak ndoro Bei

sing ngiring para santri

Jrek jrek nong

Jrek jrek gung

Jrek jrek nong

Jrek jrek gung

Jrek jrek nong

Jrek jrek gung

Suwe ora jamu

Suwe ora jamu

Jamu godhong tela

Suwe ora ketemu

Ketemu pisan gawe gela

Numpak Prau Layar

Yo kanca nang ndi sing gembira

Ing dina minggu keh pariwisata

Angliyak numpak prahu layer

Alerap lerap banyune segara

Alon prahune wis nengah

Pyak pyuk pyak banyu penelah

Ora jemu jemu karo mesem ngguyu

Ngilangake lara lungkrah lesu

Adi njawil Mas jebul wis sore

Witing kalapa katon ngawe awe

Prayogane becik bali wae

Dene sesuk esuk tumandang

Nyambut gawe

Jamuran

Jamuran ya gégé thok

Jamur apa ya gégé thok

Jamur gajih mbejijih sa ara-ara

Sira mbadhé jamur apa

Kidang Talun

Kidang...talung

duwe anak.... talung

mil ketemil .... mil ketemil

si kidang mangan lembayung

Pitik Tukung

Aku duwe pitik pitik tukung

Saben dina tak pakani jagung

Petok gok petok petok ngendok pitu

Tak ngremake netes telu

Kabeh trondol trondol tanpa wulu

Mondol mondol dol gawe guyu

Lir ilir

Lir ilir lir ilir tandure wong sumilir

Tak ijo royo royo

Tak sengguh penganten anyar

Bocah angon bocah angon penekno blimbing kuwi

Lunyu lunyu penekno kanggo mbasuh dodotiro

Dodotiro dodotiro kumintir bedah ing pinggir

Dondomono jrumatono kanggo seba mengko sore

Mumpung padang rembulane

Mumpung jembar kalangane

Yo surak’0 surak hiyo



(dari berbagai sumber)